Cảnh quan thiên nhiên đặc sắc

Rừng thông bản Bó Nhàng, Hua Tạt xã Vân Hồ với diện tích trên 100ha, là khu đồi thông trên 20 năm tuổi có cảnh quan đẹp trên những triền đồi, nằm dọc Quốc lộ 6, thuận tiện về giao thông nên rất thích hợp cho loại hình du lịch như: cắm trại, picnic,... Đặc biệt khi mùa đông đến cả cánh rừng thông được bao phủ bởi lớp sương mù dày đặc, xen vào đó là những tia nắng mặt trời xuyên qua thảm sương mù, tạo nên một khung cảnh hùng vĩ của đất trời.

Những đồi chè trải dài bát ngát với diện tích gần 1.000 ha tại các xã: Vân Hồ, Chiềng Khoa, Tô Múa, Chiềng Yên,... đặc biệt khu đồi Chè Nhật với diện tích trên 50 ha nằm trong Khu quy hoạch Trung tâm hành chính, chính trị của huyện, nhìn ra phía hồ Sao Đỏ, đồng cải, khu chăn nuôi bò sữa. Khu vực này phù hợp phát triển các dịch vụ du lịch nghỉ dưỡng, píc níc, chụp ảnh,...

Khu trồng các loại hoa quả như đào mèo, mận hậu tại các xã Vân Hồ, Lóng Luông nằm dọc Quốc lộ 6, cùng với khung cảnh hùng vĩ của núi rừng, cộng với bản sắc văn hoá đa dạng phong phú của dân tộc Mông. Khi mùa xuân về những đồi hoa mận, hoa đào tạo thành một thảm hoa màu trắng, hồng cùng với màu xanh của núi rừng tạo thành bức tranh phong cảnh mang đậm hình ảnh của núi rừng Tây Bắc đã từng hấp dẫn khách du lịch.

Khu du lịch sinh thái Chiềng Yên: Khu du lịch sinh thái Chiềng Yên cùng với khung cảnh đẹp của núi rừng và bản sắc văn hoá truyền thống phong phú, đa dạng của người dân bản địa, kết hợp với các món ẩm thực mang đậm bản sắc của dân tộc Mường, Thái,… có thể phát triển các sản phẩm du lịch: nghỉ dưỡng, tham quan, píc níc, chữa bệnh, khám phá các nét văn hoá đặc trưng của dân tộc, ẩm thực…

Thác Tạt Nàng, bản Phụ Mẫu I: với chiều cao trên 100m, xung quanh thác là hệ thống các hang động nhỏ với các nhũ đá do thời gian đã tạo thành những khung cảnh đẹp.

Suối cá bản Bướt: với chiều dài trên 3 km, có nhiều loài cá khác nhau được nhân dân bản địa bảo tồn một cách tự nhiên.

Suối nước khoáng tại bản Phụ Mẫu II: Có hàm lượng khoáng cao, nhiệt độ ổn định, hòa cùng với khung cảnh nên thơ của núi rừng Tây Bắc tạo thành một điểm đến thú vị cho khách du lịch.

Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Nha có diện tích 18.267,5 ha, chủ yếu nằm trên địa bàn các xã Xuân Nha, Tân Xuân, Chiềng Xuân. Có nguồn tài nguyên rừng phong phú với nhiều nguồn gen động - thực vật quý hiếm có giá trị cao về nghiên cứu khoa học, bảo tồn nguồn gen. Tập trung trong vùng rừng đặc dụng Xuân Nha với khoảng 456 loài thực vật thuộc 4 ngành với các loại gỗ quý phân bố trên toàn địa bàn như Bách xanh, Thông, Chò,.. và có 48 loài động vật hoang dã như: Gấu, hoãng, lợn rừng,…cùng với hệ thống hang động có nhiều nhũ đá do thời gian tạo thành những khung cảnh đẹp, là điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch sinh thái, khám phá núi rừng, nghiên cứu khoa học,…

Khu du lịch sinh thái Rừng Pa Cốp có diện tích rừng nguyên sinh trên 150 ha, nằm trên địa bàn bản Pa Cốp, xã Vân Hồ, sát Quốc lộ 6 và trung tâm huyện Vân Hồ. Có nhiều loài động thực vật quý hiếm, cùng hệ thống vách đá vôi hùng vĩ, bên cạnh bản Pa Cốp của người dân tộc Mông còn lưu giữ được nhiều nét văn hoá truyền thống độc đáo,... Là nơi có thể phát triển các loại hình dịch vụ du lịch như: đi bộ, leo núi, khám phá văn hoá dân tộc, nghiên cứu khoa học,

Hồ Sông Đà diện tích gần 2.000 ha trải dài trên địa bàn 5 xã bao gồm: Quang Minh, Mường Tè, Song Khủa, Liên Hoà, Suối Bàng. Lòng hồ thuỷ điện Sông đà với các đảo nhỏ nhấp nhô trên mặt nước mênh mông, được ví như một Hạ Long trên núi. Là vùng “sơn thủy hữu tình” hấp dẫn du khách gần xa,… Đến với lòng hồ sông đà là đến với cảnh đẹp của núi non, nước và trời, có thể lên đến thuỷ điện Sơn La hoặc xuôi xuống thủy điện Hoà Bình, kết hợp với tham quan Đền Hang Miếng, Khu di chỉ khảo cổ Hang Mộ Tạng Mè nơi đây phù hợp với các dịch vụ du lịch tâm linh, khám phá núi rừng, sông nước, trải nghiệm văn hoá ẩm thực,…

 Di tích lịch sử văn hóa đa dạng

Khu căn cứ cách mạng Mộc Hạ nằm trên địa bàn 6 xã: Quang Minh, Mường Tè, Song Khủa, Tô Múa, Mường Men, Chiềng Khoa là nơi ghi dấu những chiến công hiển hách của đồng bào, nhân dân các dân tộc vùng Mộc Hạ trong cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp với những chiến công đã được ghi vào lịch sử như: Nơi tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Sơn La lần thứ nhất, tại bản Cóm, xã Mường Men; sự kiện Hũ rượu ngàm bản Lòm, xã Quang Minh; nơi thành lập trung đội vũ trang đầu tiên tại bản Nà Đồ xã Chiềng Khoa,... khu vực này thích hợp phát triển các loại hình du lịch như: nghiên cứu khám phá lịch sử, picnic, sinh thái,...

Hệ thống di chỉ khảo cổ Hang mộ Tạng Mè tại xã Suối Bàng nằm ven sông Đà trên các vách đá vôi, đã tồn tại gần 1.000 năm theo thời gian, được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích cấp Quốc gia năm 2014. Hang Mộ Tạng Mè nằm trên những vách đá cheo leo được người dân bản địa gọi là dãy núi “Ma Lang Chánh”. Là hình thức động táng cổ xưa nhất Việt Nam có giá trị lịch sử văn hoá tín ngưỡng là tư liệu về nhân chủng học của tộc người cổ,  đang được tiếp tục nghiên cứu và bảo tồn làm phong phú thêm nền văn hoá truyền thống bản địa,... Bên cạnh những bản làng với cảnh đẹp nguyên sơ, cùng với dòng sông đà như một kiệt tác của thiên nhiên. Khu vực này phù hợp với các dịch vụ du lịch tâm linh, khám phá, nghiên cứu khảo cổ học,...

Đền Hang Miếng xã Quang Minh là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh được công nhận năm 2016,... hàng năm Đền Hang Miếng đón trên 20.000 lượt khách du lịch từ thập phương đến tham quan, ngắm cảnh, trải nghiệm và cầu tài, cầu lộc... Khu vực này có thể phát triển các loại hình du lịch như: Du lịch tâm linh, du lịch ẩm thực, du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái,...

Thác Tạt Nàng xã Chiềng Yên là di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh được công nhận năm 2016

Thác bắt nguồn từ hai dòng Suối Tà Xam và Suối Tà Piu, chảy từ bản Phụ Mẫu 2 dồn về bản Phụ Mẫu 1 tạo thành. Thác nước cao hơn 100m, được phân thành 3 tầng, xung quanh cây cối xanh tốt, du khách sẽ được đắm mình vào bản hòa ca của tiếng thác đổ ầm ì với tiếng chim rừng reo ca, hòa mình với thiên nhiên hoang sơ và dòng nước mát lạnh; cùng lặng nghe người dân địa phương kể tích chuyện tình yêu cảm động của đôi trai gái dưới dòng thác. 

Tên gọi thác Tạt Nang (Tát Nàng) được bắt nguồn từ câu chuyện thời lập bản lập mường. Ngày xưa, có cô gái, mẹ mất sớm, vì thương con người bố ở vậy nuôi con. Cô càng lớn càng xinh đẹp, ăn trầu nuốt từ cổ xuống nhìn thấy nước trầu màu đỏ đi qua cổ, nhiều chàng trai đem lòng yêu mến, đến hỏi làm vợ nhưng cô gái chỉ đem lòng yêu mến gửi trọn cho chàng trai, con của dòng họ có mối thù truyền kiếp với gia tộc cô, cha cô và cả gia tộc kiên quyết phản đối mối nhân duyên này. Hai người không đến được với nhau, cô gái vui tươi ngày nào càng trở nên buồn rầu, lầm lũi, thân hình hao gầy. Một hôm, nhân lúc bố cô lên rừng đốn củi, người ta thấy cô gái mang đồ dệt thổ cẩm của mình để ở đỉnh “Tát Nặm” rồi gieo mình xuống dòng thác.

Tát Nang có từ đó, dịch theo tiếng Thái “Tát”là “thác”, “nang”là “Nàng tiên, người đẹp”. Ngày nay, nếu ai đó có duyên khi đến chân thác có thể sẽ nhìn thấy xa xa bóng dáng cô gái ngồi bên khung cửi, quay sợi phía sau dòng nước.

Thác Nàng Tiên xã Chiềng Khoa: Hiện nay đang được huyện phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao, Du lịch và Bảo tàng tỉnh nghiên cứu lập hồ sơ khoa học đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh

Thác Nàng Tiên xã Chiềng Khoa, hay còn gọi là Thác Mây được gắn bởi truyền thuyết của lễ hội Hoa ban Xên Bản - Xên Mường. thể hiện nét văn hóa tâm linh trong đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc Thái với tâm nguyện thỉnh bái “Then” - vị thần tối cao trong hàng ngũ thánh thần theo quan niệm của người Thái; thỉnh bái “nàng Ban” - một nữ nhân vật huyền thoại biểu thị cho sự trinh trắng của người thiếu nữ Thái và tình yêu đôi lứa thuỷ chung; thỉnh bái ma trời, ma mường, ma núi, ma sông… phù hộ cho mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt, vạn vật đơm hoa, kết trái, cho lứa đôi hạnh phúc và phù hộ cho cuộc sống của dân bản luôn đầm ấm, yên vui.

3.3. Sản phẩm đặc trưng phong phú, đa dạng

Chè là loại cây công nghiệp được coi là đặc sản của Vân Hồ, chè đã được chế biến thành các sản phẩm hàng hóa mang thương hiệu Vân Hồ, đã được xuất khẩu sang Nhật Bản và các nước khác trên thế giới. Hệ thống các đồi chè ở Vân Hồ cũng có thể tạo thành những nét độc đáo về cảnh quan đối với khách du lịch.

Rau hoa chất lượng cao ở Vân Hồ đang phát triển và bắt đầu có thương hiệu trên thị trường, đang trở thành một sản phẩm hấp dẫn khách du lịch và các nhà đầu tư như: Hoa lan rừng, lan hồ điệp, hoa ly, hoa cải; rau cải mèo, su su, su hào, bắp cải trái vụ...

Đào mèo, mận hậu, hồng giòn là loại cây ăn quả được trồng phổ biến ở các xã Vân Hồ, Lóng Luông; đến mùa thu hoạch, đào mèo, mận hậu lại trở thành hàng hóa đem lại giá trị kinh tế cao cho nhân dân, mang thương hiệu Vân Hồ.

Các sản phẩm nông nghiệp khác như quýt Chiềng Yên, hồng dòn, khoai sọ mán, lợn bản, cá tầm, cá hồi, cá Dầm xanh, dược liệu quý… vừa là những sản phẩm phục vụ trực tiếp nhu cầu ăn uống, lưu niệm của khách du lịch, đồng thời những cơ sở trồng hoa, trồng cây ăn quả, trang trại nuôi cá,… là những điểm tham quan du lịch hấp dẫn du khách.

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ như: Đồ rèn thủ công, trang phục thổ cẩm, các mặt hàng mây tre đan,... cũng là những sản phẩm có thể phục vụ phát triển du lịch. Ngoài ra, các sản vật từ rừng núi như thuốc nam, mật ong, măng rừng, ốc suối, ốc đá,… cũng là những sản vật có thể tạo thành các sản phẩm ẩm thực cũng như hàng hóa lưu niệm phục vụ khách du lịch.