Bệnh lở mồm long móng (LMLM) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính chung cho nhiều loài gia súc, đặc biệt là ở trâu, bò và một số loài thú hoang, có thể lây từ súc vật sang người. Thời gian gần đây, bệnh LMLM đã xuất hiện ở một số xã trên địa bàn huyện như Pắc Ngà, Chim Vàn của huyện Bắc Yên.
Bệnh do virut LMLM gây ra và lây qua đường hô hấp, đường tiêu hóa. Loại virut này có khả năng chống chịu cao trong điều kiện khắc nghiệt ngoài môi trường sống. Chúng có thể tồn tại hàng năm trong đất ẩm, và phơi nắng liên tục vài ngày mới chết. Vi rút gây bệnh lở mồm, long móng có thể được phát tán trong không khí trong vòng bán kính hàng trăm km nên bệnh có nguy cơ bùng phát thành dịch lớn rất nhanh. Vì vậy, khi phát hiện gia súc mắc bệnh, bà con nông dân cần chủ động phòng, tránh và điều trị kịp thời.
Để góp phần phòng chống dịch hiệu quả, chúng tôi xin giới thiệu đến bà con một số cách phòng, chống dịch bệnh lở mồm long móng như sau:
Về triệu chứng của bệnh: Thời gian ủ bệnh từ 2 - 7 ngày, Trâu, Bò bệnh có triệu chứng: Sốt cao 41 - 420 C trong 2 - 3 ngày, chảy nước mắt nước mũi khi sốt; Nước rãi trắng như bọt xà phòng, chảy liên tục thành sợi từ miệng bò xuống đất; Niêm mạc mũi, miệng, lợi răng, trên mặt lưỡi mọc các đám mụn đỏ, sau mọng nước, trắng ra và vỡ loét, để lại các vết sẹo nhiều màu: đỏ, vàng, xám… làm cho súc vật bị bệnh đau đớn, khó ăn uống; Quanh các móng chân súc vật cũng mọc mụn loét giống ở miệng, vỡ loét ra, có thể bị nhiễm trùng và bong móng chân làm cho súc vật đi lại rất khó khăn và chỉ nằm một chỗ; Một số trường hợp bò bệnh có biến chứng viêm ruột, ỉa chảy, phân có máu và chết nhanh; Súc vật non có thể có biến chứng viêm cơ tim cũng chết rất nhanh; Bò cái bị bệnh thường có mụn loét ở núm vú, bầu vú giống như ở miệng; Bò cái mang thai khi bị bệnh thường sẩy thai; Bò trưởng thành bị bệnh chết với tỷ lệ 3 - 5%. Bê non bị bệnh chết với tỷ lệ cao hơn.
Điều trị: Bệnh LMLM hiện không có thuốc điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, người chăn nuôi vẫn dùng các dung dịch thuốc sát trùng như Xanh Methylen 5‰, Lodin 1‰; Rửa các vết loét ở miệng, lưỡi, chân, móng, bầu vú bằng một trong các dung dịch như nước muối, acid citric 1% hoặc thuốc tím 1%, phèn chua 2% (hoặc dùng các loại trái cây chua như khế, chanh vắt lấy nước, nhúng vào vải gạc sạch rồi rửa nhẹ lên vết loét ở miệng, lưỡi ngày 2 lần).
Sau khi rửa sạch các mụn mũ ở vú, chân bằng nước muối, lau khô, rồi dùng thuốc BIO-BLUE SPRAY để xịt vào vết thương. Các mụn loét ở chân phải băng lại để chống ruồi đẻ trứng. Sau 10 - 12 ngày, trâu bò có thể khỏi bệnh về lâm sàng, nhưng trâu bò này vẫn có thể mang và thải virut sau một thời gian, làm lây nhiễm bệnh sang đàn gia súc khỏe. Điều trị nhiễm khuẩn thứ phát bằng một trong hai kháng sinh như BIO-TYLOSIN-PC, hoặc BIO-D.O.C ® rất hiệu quả.
Phòng bệnh:
Khi chưa có dịch: Tổ chức tiêm vắc xin phòng bệnh LMLM cho đàn trâu bò ở các ổ dịch cũ và vùng có nguy cơ phát dịch theo định kỳ 12 tháng/lần. Mỗi lần trâu bò phải tiêm 2 mũi, mũi đầu cách mũi thứ 2 từ 4 - 6 tuần tuổi.
Cách sử dụng vắc xin: Nếu trâu bò có miễn dịch từ mẹ truyền cho thì tiêm mũi đầu vào 3 - 4 tháng tuổi; tiêm nhắc lại lần 1 vào 4 - 6 tuần sau khi tiêm mũi đầu; tiêm nhắc lại lần 2 vào 4 - 6 tháng sau khi tiêm nhắc lại lần 1; Nếu trâu bò không có miễn dịch từ mẹ truyền cho thì tiêm mũi đầu vào 2 - 3 tháng tuổi; tiêm nhắc lại lần 1 vào 4 - 6 tuần sau khi tiêm mũi đầu; tiêm nhắc lại lần 2 vào 4 - 6 tháng sau khi tiêm nhắc lại lần 1; Liều tiêm: 2 ml/trâu, bò. Miễn dịch kéo dài 12 tháng; Thực hiện vệ sinh chuồng trại hàng ngày và phun thuốc sát trùng theo định kỳ 2 tuần/lần; Nuôi dưỡng chăm sóc tốt đàn trâu bò để nâng cao sức đề kháng với bệnh, đảm bảo khẩu phần ăn đủ chất dinh dưỡng và đủ nguồn nước sạch cho trâu bò; Thực hiện kiểm dịch nghiêm ngặt khi phải xuất nhập trâu bò.
Khi có dịch: Súc vật ốm và chết trong ổ dịch phải tiêu hủy bằng cách đốt hoặc chôn sâu giữa 2 lớp vôi bột theo hướng dẫn của thú y; đồng thời kê khai đúng thiệt hại của chủ gia súc để nhận tiền hỗ trợ của Nhà nước; Thực hiện vệ sinh, tiêu độc triệt để chuồng trại và khu vực có súc vật ốm chết: quét dọn, thu gom rác thải xử lý như đối với súc vật chết; phun thuốc sát trùng mạnh (Lodin 1%, Clorin 3%) 2 - 3 lần/tuần; phun liên tục 3 - 4 tuần; Không vận chuyển, giết mổ, phân phối thịt súc vật trong khu vực có dịch theo đúng Pháp lệnh Thú y 2004; Tổ chức tiêm vắc xin bổ sung phòng bệnh LMLM ở xung quanh khu vực có dịch và vùng bị dịch uy hiếp; không tiêm vắc xin vào thẳng ổ dịch; Chuồng trại đã có súc vật chết dịch phải để trống trong 1 - 2 tháng và nuôi lại trâu bò khi có lệnh công bố hết dịch.
Thái Dương (CTV)